Panawagan Para sa Reporma: K-12, Learning Gaps, at Classroom Shortage

Sa gitna ng patuloy na pagdami ng mga kritiko laban sa programang K‑12, isang mahalagang panibagong sentimento ang inilabas ni Pangulong Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr.—ang kanyang mismo atensiyon sa mga hinaing ng mga senador at ng maraming magulang.

Dagdag na Gastos sa mga Magulang

Ayon kay Pangulong Marcos sa ikalawang episode ng tinaguriang “PBBM Podcast,” lubos niyang pinapahalagahan ang pagkadismaya ng mga mambabatas hinggil sa dagdag na gastos ng pamilyang Pilipino. “Dalawang taon pa ang senior high school—matrikula, school supplies, libro—mahal na mahal ‘yan,” ani Marcos. Ayon sa kanya, maraming magulang ang nahihirapan sa pinansiyal na pasanin nito. Dagdag pa niya: “Walang benepisyo… Hindi rin nakakakuha ng trabaho ang iba sa mga nagtapos ng K‑12.”

Ano nga ba ang Programa?

Itinatag noong 2013 ang Enhanced Basic Education Act, na nagdagdag ng dalawang taon sa basic education sa Pilipinas. Sa ilalim nito, maaaring pumili ang mga estudyante ng tatlong track sa senior high: technical‑vocational‑livelihood, sports, at arts/design. Bagama’t karaniwan na ang 12-taong basic education sa karamihang bansa, ilan ang nag-aalala na hindi ito nakatugon sa inaasahang resulta para sa edukasyon sa Pilipinas.

Panawagan para sa Reporma

Sinundan ni Sen. Jinggoy Estrada ang puso ng ilan at naghain ng panukalang batas na alisin ang senior high school—na ayon sa kanya ay hindi pa rin nakamit ang layunin nito. Samantala, ipinahayag ni Sen. Sherwin Gatchalian ang pangamba na baka magdulot pa ng mas malaking problema ang ganitong hakbang. “Pero hangga’t umiiral ang batas, palalakasin natin ito,” ani Marcos. Ayon sa Pangulo, nakipagtulungan sila sa pribadong sektor upang tukuyin ang kakayahan sa employment ng mga nagtapos at kung anong kasanayan ang kinakailangan. Maging ang pribadong sektor umano ay nag-alok na ring magsanay ng mga estudyante.

Suliranin sa Classroom: 160,000 Kulang!

Bukod sa gastusin, binigyang-diin din ni Pangulong Marcos ang matagal nang problema sa pagkukulang ng pasilidad. Ayon sa kanya, may 160,000 klase na kulang sa buong bansa—ilan sa mga ito ay mula pa sa dating pangulo na si Marcos Sr., na kung saan itinayo pa noong dekada 1970. “Pinalagpas na dapat ang 20 hanggang 30 taon ng gamit ng klase,” kanyang giit. “Napabayaan ang edukasyon—kaya bababa ang kalidad, lalo na sa STEM. Marami rin ang hindi marunong bumasa.” Idinagdag niya ang naging naging personal na karanasan bilang gobernador ng Ilocos Norte, kung saan nakita niyang nagtitinda ng tsitsirya ang ilang guro dahil sa delayed na sahod.

Dahil dito, una niyang hakbang bilang kongresista ay ang pagtatag ng teachers’ cooperatives sa bawat bayan—isang sistema ng “savings and loan” para matulungan silang makaiwas na mabaon utang.

Kongkretong Mga Galaw:

• Inalis ang labis na gawain sa guro at nagdagdag ng karagdagang manpower.
• Nagpasa ng retraining programs para sa mga guro.
• Nakipagtulungan sa pribadong sektor para sa pagpapatayo ng mga gusali at testing ng performance audit batay sa tunay na resulta ng mga estudyante.

Tinuturing pa niyang “idolo at bayani” ang mga guro, at tiniyak ang tuloy-tuloy na suporta sa kanila.

Nakakalungkot na Datos

Umaalingawngaw ang babala ng UNICEF: 90 % ng mga 10-­taong gulang ay hindi nakabasa nang tama, at 83 % ay mahihina sa matematika. Sa Bangsamoro pa, mas malala pa ang sitwasyon. Ayon sa EDCOM2 report: ang ilan pang Grade 8–9 ay nahuhuli ng apat hanggang limang taon sa literacy —ayon sa kanilang 2025 Year Two Report.

Bakit nga ba nangyayari ito?

• Mahirap na modular at online learning sa pandemya—lalo na sa mga liblib na lugar .
• Overcrowded classrooms, kulang mga guro, at outdated na mga materyales ang iba pang sanhi.
• Chronic underfunding—2.8 % lang ng GDP ang nailalaan sa edukasyon noong 2019, malayo sa 4 % na inirerekomenda ng World Bank.
• “Mass promotion” policy—halos nakakakuha ng mas mataas na grado kahit hindi marunong bumasa.

Solusyon na Ipinapatupad

Programang Pagbangon at Edukasyong Pangunang Antas

Ayon kay Sec. Sonny Angara, may limang-punang plano kaugnay ng partnership sa UNICEF—nakapokus ito sa pagpapalakas ng early childhood education, alternative delivery modes, improvements sa training ng guro, at disaster preparedness.

Mga Classroom at Serbisyong Pangkalusugan

Kasalukuyang ipinapatupad ang CLASS+—clinic sa paaralan para sa health services sa mga estudyante at guro sa tulong ng PhilHealth. Pilot dito ang Esteban Abada ES sa QC kung saan libo-libong benepisyaryo ang nakatanggap ng libreng check‑up .

Academic Recovery Classes

Ipapatupad ang Academic Recovery at Accessible Learning program bago magsimula ang bagong school year, at pinaigting sa ilalim ng batas ng Early Childhood Care and Development System Act para mabigyan ng karagdagang pundasyon sa literacy at numeracy ang mga mag-aaral .

Dagdag Kontribusyon ng Pribadong Sektor

Nakipag-ugnayan ang pamahalaan sa pribadong sektor at tinanong, “Anong kasanayan ang hinahanap niyo sa empleyado? Anong klase ng empleyado ang kukunin niyo?” Anila, handa rin silang tumulong sa training ng mga estudyante.

Pagtatakda sa Mga Guro

Tiniyak ni Pangulong Marcos na hahangarin ang mas matatag na performance audit batay sa aktwal na resulta sa test ng estudyante. Inilalarawan niya ang mga guro bilang pinakamahahalagang empleyado ng gobyerno—"hindi tumitigil kahit ginagawa ang mga bagay na hindi bahagi ng kanilang job description." Dito nagtutungaan ng suporta para sa pasahod, allowances, retraining, at pamumuno ng guro.

Panahon na Para Kumilos

Sa pagbibigay-diin ni Pangulong Marcos Jr. sa pinansyal na pasanin, kakulangan sa pasilidad, kalusugan ng mga kaguruan sa paaralan, actual audit sa performance ng guro, at mas malinaw na pakikipagtulungan sa pribadong sektor. Malinaw na nabubuo ang batayan para sa isang mas inklusibo, modernisado, at matibay na sistema ng edukasyon.

Sa panig naman ni Sec. Angara, lubusang patutupad ang academic recovery classes, pagdagdag sa early childhood education, at mahahalagang mga aktibong programa para bumangon sa krisis ng pagkatuto—layuning lutasin ang matagal nang problemang kinahaharap ng bansa.

Marami pang hamon ang kahaharapin, ngunit malinaw na rin ngayon na may direksyon ang pamahalaan upang unti-unting tugunan ang krisis sa edukasyon—mula sa mismong halaga ng K‑12 hanggang sa foundational literacy at pagpapaigting ng imprastruktura. Ang tunay na sukatan ng tagumpay: iangat ba natin ang kakayahan ng bawat batang Pilipino na makabasa, makapagtala, at magiging produktibong mamamayan?

Panawagan sa mga mambabatas, stakeholders, at mga mamamayang magulang na ipagpatuloy ang mahigpit na pagbabantay sa edukasyon—sapagkat ang kinabukasan ng kabataan ay nagsisimula sa classroom ngayon.